Prowadzenie firmy z pomocą rodziny

Niejednokrotnie zdarza się, że w prowadzeniu firmy przedsiębiorcy pomagają członkowie rodziny. Pojawiają się wówczas wątpliwości co do prawidłowego zgłoszenia w ZUS i opłacania za nich składek ubezpieczeniowych oraz do możliwości traktowania wypłacanego im wynagrodzenia jako kosztu podatkowego.

Ogólnie należy wskazać, że szczególne warunki traktowania osób z rodziny przez przedsiębiorców dotyczą małżonka i małoletnich dzieci, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki cywilnej lub osobowej spółki handlowej - także małżonków i małoletnich dzieci wspólników, a ponadto dziecko adoptowane, dziecko małżonka, rodzica, macochę, ojczyma,  jeśli pozostają z przedsiębiorcą we wspólnym gospodarstwie domowym. Pozostałych osób mieszkających razem z przedsiębiorcą w jednym gospodarstwie ten warunek nie dotyczy, jak również nie dotyczy wspomnianych wyżej osób (małżonek, dziecko...) jeśli nie współtworzą z przedsiębiorcą jednego gospodarstwa domowego - mieszkają oddzielnie.

W podatku dochodowym w takich sytuacjach stosuje się specjalne przypisy. Otóż, przedsiębiorca nie zaliczy do kosztów firmy np. wypłacanego wynagrodzenia osobom wyżej wymienionym, zarówno jeśli są zatrudnieni na umowę o pracę, zlecenie, o dzieło. Dla przedsiębiorcy wartość wynagrodzenia pracownika i zleceniobiorcy będącego małżonkiem nie stanowi kosztu uzyskania przychodów na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o pdof. Kosztem uzyskania przychodu nie będzie także wartość wynagrodzenia męża lub żony w nawet w sytuacji, gdy pomiędzy małżonkami ustanowiona jest rozdzielność majątkowa. Nie będzie osobą współpracującą pracownik, który zawarł małżeństwo z pracodawcą, przebywając na zwolnieniu chorobowym lub urlopie wychowawczym.

Należy wspomnieć tutaj, że w odniesieniu do członków rodziny - nie ma obowiązku aby wykonywali oni w takiej firmie pracę na podstawię umowy. Może to być zatrudnienie nieformalne - w charakterze doraźnej pomocy. Co do pozostałych wydatków poza wynagrodzeniem, powyższa reguła nie ma zastosowania, a konkretnie dotyczy to zwrotu wydatków z tytułu używania w celach służbowych prywatnego samochodu, diet i innych zwróconych kosztów podróży służbowej, wydatków na szkolenia i kursy.Wydatki takie nie są wyłączone z kosztów podatkowych, gdyż nie stanowią same w sobie wartości wykonanej pracy.

Co do składek ZUS, za osoby współpracujące z przedsiębiorcą istnieje obowiązek opłacania składek ZUS na warunkach jakby byli normalnymi pracownikami. W przypadku jeśli zatrudniony na umowę o pracę małżonek, małoletnie dziecko czy inny członek rodziny dla celów ubezpieczeń społecznych jest osobą współpracującą z przedsiębiorcą - całość składek finansowana przez przedsiębiorcę jest wówczas zaliczana w koszty uzyskania przychodu. Jest kilka uwag do tego problemu. Osoby współpracujące nie są traktowane na równi z właścicielem, dlatego ZUS preferencyjny w ich wypadku nie znajduje zastosowania, ale obowiązuje ich wysokość składek jaką w normalnych warunkach musi uiścić właściciel. Ponad 900 zł. Zaletą tej sytuacji jest fakt, że wysokość zarobku nie przekłada się nie zwiększenie składek ZUS, więc korzystne w pewnym sensie jest płacenie członkom rodziny pensji wyższych. Wyjątkiem jest zatrudnienie na umowę zlecenie - sposób opłacania składek ZUS jest taki sam, jak w przypadku osób niespokrewnionych. Opłacalne jest jedynie korzystanie z pomocy bliskich, którzy jednocześnie są zatrudnieni u innego pracodawcy i osiągają wynagrodzenie wyższe niż minimalne. Wtedy od takiej osoby istnieje konieczność opłacania składki ubezpieczenia zdrowotnego.

W przypadku, gdy osoba współpracująca z przedsiębiorcą nie osiąga z tego tytułu żadnego wynagrodzenia, u przedsiębiorcy powstaje przychód z nieodpłatnego świadczenia, który co do zasady powinno się oszacować i wykazać jako podstawę opodatkowania. Jednak w przypadku osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków darowizn ( czyli przytoczonych powyżej, bez znaczenia czy zamieszkują lub nie zamieszkują wspólnego gospodarstwa ), zwalnia się z podatku wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń