Wykluczenie wspólnika ze spółki

Współdziałanie kilku przedsiębiorców w formie spółki nie zawsze jest bezkonfliktowe. Zdarzają się sytuacje, że jeden ze wspólników wyraźnie działa na szkodę przedsiębiorstwa lub jest bierny wobec spraw spółki. Co zatem należy zrobić w takiej sytuacji?  Nie od razu należy dochodzić swoich roszczeń sądownie, gdyż jest to droga długa i trudna, gdyż każdy ze wspólników będzie bronił swoich racji. Co do zasady, pole manewru w zakresie dostępnych możliwości usunięcia wspólnika jest większe w spółce jawnej. Jest to w odróżnieniu od spółki z ograniczoną odpowiedzialnością taki rodzaj przedsiębiorstwa, gdzie praca polega głównie na osobistym zaangażowaniu wspólników. O możliwych przyczynach tej sytuacji później, natomiast najpierw przytoczę kilka artykułów z kodeksu spółek handowych, które lekko nakreślają ten trudny temat. 

Art. 9 Zmiana postanowień umowy spółki wymaga zgody wszystkich wspólników, chyba że umowa stanowi inaczej. 

Art.10 par.1. Ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej może być przeniesiony na inną osobę tylko wówczas, gdy umowa spółki tak stanowi   

Art.10 par.2. W przypadku przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika na inną osobę, za zobowiązania występującego wspólnika związane z uczestnictwem w spółce osobowej i zobowiązania tej spółki osobowej odpowiadają solidarnie występujący wspólnik oraz wspólnik przystępujący do spółki 

Art.63.par.1. Każdy wspólnik może z ważnych powodów żądać rozwiązania spółki przez sąd

Art.63.par.2. Jeżeli jednak ważny powód zachodzi po stronie jednego ze wspólników, sąd może na wniosek pozostałych wspólników orzec o wyłączeniu tego wspólnika ze spółki 

 

W przypadku spółek jawnych odwołanie wspólnika możliwe jest wtedy, gdy zaistnieją ważne powody. Co można uznac za wystarczająco ważny powód, aby pozostali wspólnicy mogli odwołac konkretną osobę? Między innymi jest to działalnie na szkodę firmy, przy czym odwołanie może dotyczyć zarówno działań podjętych przez wspólnika jak i działań zaniechanych - przez których niepodjęcie spółka straciła na wartości lub pozycji konkurencyjnej. Działanie na szkodę firmy jest oczywiście zabronione, natomiast to na pozostałych wspólnikach będzie ciążyć obowiązek udowodnienia, że praca w konkurencyjnej spółce spowodowała konkretne straty spółki jawnej. Może zaistnieć taka sytuacja, że wspólnik uzyskał zgodę na pracę w przedsiębiorstwie pokrewnym co do branży / charakteru świaczonych usług - wtedy nie możemy we wniosku powoływać się na działanie na szkodę firmy. Praca dla konkurencji nie jest jeszcze złamaniej zasady nakazującej nie działania na szkodę firmy. 

Również bierne prowadzenie spraw spółki, nie przynoszące efektów spowodowanych brakiem nakładów pracy wspólnika, może stanowic podstawę do jego wykluczenia. W tym zakresie znajdowac się również będzie długotrwała niedyspozycja wspólnika, przez co nie może on sumiennie wywiązywac się ze swoich obowiązków. 

Kolejnym argumentem przemawiającym za odwołaniem wspólnika jest przekroczenie jego kompetencji. Zdarza się , całkiem słusznie, że wspólnicy w umowie określają zakres swoich kompetencji, obowiązków. Każdy pełni określoną funkcję, a na przykład zgodą wszystkich wspólników tylko jeden z nich może reprezentować firmę na zewnątrz. Przekroczenie w tym zakresie przez jednego ze wspólników kompetencji stanowi wyraźne naruszenie zapisów umowy, zwłaszcza jeśli decyzja podjęta nieprawomocnie naraziła spółkę na straty w majątku i mieniu.

Kolejną przesłanką jest utrata uprawnień przez danego wspólnika, przez co na przykład nie może pełnić on określonej funkcji, wykonywać danych czynności. Powoduje to zachwianie organizacji przedsiębiorstwa, często utrata uprawnień powoduje, że wspólnik jest bezużyteczny dla prowadzenie spraw firmowych. 

 

 Zaistnienie jakiejkolwiek z tych przesłanek powoduje poważne naruszenie obowiązków wspólnika. Konieczme jest określenie w umowie, czego wspólnikom nie wolno, za co ponoszą odpowiedzialnośc, jaki jest zasięg ich odpowiedzialności i działaności. Stworzy to jasną sytuację dla osób tworzących przedsiębiorstwo, za jakie wykroczenia mogą bezwzględnie ponieść karę w formie wykluczenia ze spółki. 

Należy pamiętać, że z chwilą utworzenia spółki, każdy z właścicieli wniósł do niej swój wkład, często pieniężny. Oznacza to, że z chwilą pozbycia się danego wspólnika należy zwrócić mu swój wkład w spółkę. Nie jest to równowartość kwoty wniesionej, ale rozliczenie udziału na podstawie wartości zbywczej majątku spółki.  Zwrot wkładu może polegać również na przyjęciu do spółki nowego wspólnika, po spłaceniu dotychczasowego co skutkować będzie nabyciem określonych udziałów i prawami w spółce.